In de administratieve procedure van de onteigening krijgen belanghebbenden de mogelijkheid om hun mening in de vorm van een zienswijze naar voren te brengen bij ‘de Kroon’. Van deze mogelijkheid wordt veelvuldig gebruik gemaakt. Op veel argumenten gaat de Kroon niet in. Niet omdat ze daar geen zin in heeft, maar omdat het niet haar taak is. Zonde van de zienswijze. In dit artikel licht ik toe:

• -wat de positie is van de zienswijze;
• -wat u wel kunt betrekken in een zienswijze;
• -en wat u vooral niet moet betrekken in een zienswijze.

Zienswijze in de onteigeningsprocedure

Indien u het niet eens kunt worden over de verkoop en de schadeloosstelling voor de grond die de overheid nodig heeft, zal de onteigeningsprocedure beginnen. Eerst start de administratieve procedure waarin de overheid aan de Kroon vraagt om een onteigeningsbesluit (het Koninklijk Besluit) te nemen. Op deze besluitvorming is op grond van artikel 78 lid 2 Onteigeningswet (en 63 lid 1 Ow )de uniforme openbare voorbereidingsprocedure van afdeling 3.4 van de Awb van toepassing.

Op grond van deze procedure:

• -wordt er een ontwerponteigeningsbesluit ter inzage gelegd bij de betrokken overheid (artikel 3:11 Awb);
• -waarvan kennis wordt gegeven in het plaatselijke huis-aan-huisblad (artikel 3:12 Awb);
• -waarvan belanghebbenden op de hoogte worden gesteld (artikel 3:13 Awb); en
• -waartegen belanghebbenden gedurende 6 weken hun zienswijze naar voren kunnen brengen (artikel 3:15 en 3:16 Awb)

Er is kortom een termijn van 6 weken waarin een zienswijze tegen het ontwerponteigeningsbesluit kan worden gericht.

Wel in zienswijze

Voor een goede zienswijze moet u rekening houden met de ‘beoordelingsmaatstaven van de Kroon’. De Corporate Dienst Rijkswaterstaat (administratieve uitvoerder van de Kroon) heeft de Handreiking Administratieve Onteigeningsprocedure d.d. 16 januari 2016 opgesteld. Daarin is te lezen waar de Kroon het verzoek van de overheid om te mogen onteigenen aan toetst. Voor een goede zienswijze doet u er goed aan om rekening te houden met deze toetsingscriteria.

Kroon beoordeelt op:

1. Strijd met het recht

De Kroon zal beoordelen of er aan de wettelijke eisen van de uniforme openbare voorbereidingsprocedure is voldaan. Zijn alle belanghebbenden wel op de hoogte gebracht van de onteigening?

2. Publiek belang

Dient de onteigening een publiek belang of een uitsluitend particulier belang?

3. Noodzaak

Is de onteigening wel nodig? Is er voldoende overleg gevoerd om de onteigening te voorkomen? Had de eigenaar de plannen van de overheid zelf kunnen realiseren?

4. Urgentie

Wordt er binnen vijf jaar begonnen met de werkzaamheden?

Van de bovenstaande toetsingscriteria vormen ‘publiek belang’ (is er praktisch altijd volgens de Kroon) en ‘urgentie’ (de overheid hoeft slechts met een schema aannemelijk te maken dat er binnen 5 jaar wordt begonnen) zelden een struikelblok voor de overheid.

Met name op de categorieën ‘strijd met het recht’ en ‘noodzaak’ slaagt af en toe een zienswijze. Voor een sterke zienswijze doet u er dus  goed aan om te kijken of de overheid zich aan alle wettelijke eisen heeft gehouden en vooral of er wel een noodzaak is om tot onteigening over te gaan.

Voor de noodzaak kijkt de Kroon of schriftelijke biedingen:

• -niet te oud zijn;
• -vooraf zijn gegaan door overleg;
• -ten minste vier weken reactietermijn bieden;
• -zien op de benodigde oppervlakte; en
• -door of namens de overheid zijn gedaan.

Verder kijkt de Kroon bij de beoordeling van de noodzaak of:

• -het overleg wordt voortgezet;
• -verzoeken om compensatie serieus worden genomen;
• -huurders, pachters e.d. indien nodig worden benaderd; en
• -of de eigenaren niet bereid en in staat zijn om de gewenste ontwikkeling zelf te realiseren.

Aan de hand van de bovenstaande punten (en de verder uitwerking ervan in de Handreiking Administratieve Onteigeningsprocedure) kunt u in uw zienswijze de juiste punten naar voren brengen.

Niet in zienswijze

Veel zienswijzen gaan in op de (i) planologische onwenselijkheid van de ontwikkeling waarvoor onteigend wordt (bijvoorbeeld: de weg is niet nodig of zou ergens ander moeten liggen) en (ii) de hoogte van het aanbod (bijvoorbeeld te laag of te weinig compensatie).

Klachten over de planologische onwenselijkheid van de (situering van de) weg/spoorweg/woonwijk/bedrijventerrein waarvoor wordt onteigend zijn bij de Kroon aan het verkeerde adres. Al deze argumenten moeten in de voorafgaande bestemmingsplanprocedure naar voren worden gebracht en niet bij de Kroon.

Klachten over de hoogte of de samenstelling van het aanbod vinden evenmin gehoor bij de Kroon. De Kroon wijst er steevast op dat de hoogte en wijze van berekening van de schadeloosstelling in de administratieve procedure niet ter discussie staan, omdat de rechter in gerechtelijke procedure daar over oordeelt. De Kroon kijkt kortom niet naar de inhoud van het overleg (de hoogte en samenstelling van het aanbod), maar naar de vorm van het overleg (hoe vaak, met wie, door wie, juiste termijnen etc.).

Conclusie

De zienswijze is een nuttig instrument om uw mening over de onteigeningsprocedure te laten horen. Wilt u een kans op succes met uw zienswijze houdt er dan rekening mee waar de Kroon wel en vooral ook niet op let.

Heeft u vragen over het opstellen van een zienswijze, bel of mail gerust voor vrijblijvend overleg.